Ahmed Bin Mahmud - Konya Kitapçısı

A B C D E F G H İ K L M N O R S Ş T U V Y Z

Ahmed Bin MahmudAhmed Bin Mahmud, Göynük’te doğmuştur. Ta’rih’inde 6 Şevval 1163/8 Eylül 1750’de yapılan tevcihat kayıtlarında kendisinden Göynüklü Ahmed Efendi diye bahseder. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ölüm yılı Sicill’de 1172/1759 olarak verilmekte ve öldüğünde 100 yaşını geçmiş olduğu belirtilmektedir. A.M.’nin uzun bir ömür sürdüğü, eserine kaydettiği IV. Mehmed (hük. 1058-1099/1648-1687) dönemindeki isyanı (1687) gördüğüne ait bilgiden ve bu isyanın eleştirisini yapacak olgun bir yaşta olmasından da anlaşılmaktadır. Buradan hareketle Ahmed Bin Mahmud’un 1060/1650’li yıllarda doğmuş olduğunu tahmin edebiliriz.
Ahmed Bin Mahmud uzun bir ömür sürmesine rağmen bugün hem hayatına hem eserine dair çok az bilgi bulunmaktadır. Babinger Ahmed Bin Mahmud’un eseri hakkında bir dipnotta kısa bilgi vermiş fakat hayatı hakkında açıklama yapmamıştır. Ahmed Bin Mahmud’dan bahseden ve eserinin yazmasından ilk faydalanan A. N. Kurat’tır. Kurat makalesinde, Ahmed Bin Mahmud’un Osmanlı tarih yazarları arasında hak ettiği yeri alması gereken bir tarihçi olduğuna dikkat çekmiştir. Ayrıca hakkında çok az bilgi bulunan bu kişinin dil hususiyetlerine dayanarak Anadolulu olabileceği ihtimali üzerinde durmuştur. Daha sonra Romanyalı tarihçi A. Tertecel Ahmed Bin Mahmud’un Prut seferine (1711) dair kaydettiklerinin Bogdan (Moldovya) tarihi için bakir ve çok önemli bilgileri içerdiğini belirterek araştırıcıların dikkatini bu esere çekmek istemiştir Ahmed Bin Mahmud’nin eseri ve hayatı S. Çolak’ın 1999 tarihli Tarih-i Göynüklü adındaki doktora tezine de konu olmuş Tarih’i Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılı için önemli bir kaynak olarak sunulmuştur. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki tevcihat kayıtlarını esas alan E. Afyoncu makalesinde Ahmed Bin Mahmud’un kim olduğu konusunu aydınlatmaya çalışmıştır (2004). Ahmed Bin Mahmud, Tarih’inin Prut seferine ait 30 varaklık bölümü Kurat tarafından Arap harfleriyle ve transkripsiyon halinde yayınlanmıştır. Tamamının transkripsiyonlu metni ise S. Çolak ve A. Sağırlı tarafından yayına hazırlanmaktadır. Ahmed Bin Mahmud’un Tarih’i ve diğer birçok bilgi bir yazma mecmua içindedir. Ahmed Bin Mahmud’un hayatına dair mevcut bilgiler çeşitli vesileler ile bu mecmuaya düştüğü notlarından ibarettir. Bu notlardan hareketle A.M. mecmuasını yazmaya ve günlüğünü tutmaya başladığı zaman hazine-i birun kâtibidir. Kendisi bu görevdeyken Rusya’ya açılan Prut seferine (1123/1711) katılmış, şahit olduğu olayları günü gününe kaydetmiştir. 1127/ 1715’te Avusturya’ya açılan sefer dolayısıyla kendisine hazine-i birun kâtipliğinin yanı sıra piyade mukabeleciliği görevi tevcih edilmiştir. Yaklaşık bir yıl sonra 10 Şevval 1128/27 Eylül 1716’da mevkufatçı olmuştur. Kısa süre sonra, 11 Cemaziyelahir 1129/23 Mayıs 1717’de bu görevden azledilmiştir. Eserine düştüğü kayda göre, 13 Şevval 1132/18 Ağustos 1720 tarihinde cebeciler kâtibidir ve daha önce silahtar kâtipliği de yapmıştır. Ahmed Bin Mahmud’un bundan sonra 8 Şevval 1134/22 Temmuz 1722’de büyük kale tezkireciliğine atanmış ve yaklaşık bir yıl sonra 22 Şevval 1135/24 Temmuz 1723’de azledilmiştir. Ahmed Bin Mahmud’un azledildikten iki yıl sonra 12 Şevval 1137/24 Haziran 1725’de tekrar piyade mukabelecisi olmuştur. 9 Şevval 1142/27 Nisan 1730’da üçüncü defa cebeciler kâtipliğine atanmıştır. Patrona Halil İsyanından kısa bir süre önce 16 Muharrem 1143/1 Ağustos 1730 tarihinde ikinci defa büyük kale tezkireciliği ve küçük ruznamçelik vekâleti kendisine ihsan olunmuştur. Ahmed Bin Mahmud’un Tarih’indeki 4 Rebiülahir 1143/17 Ekim 1730 tarihli kayıttan isyandan sonra onun ikinci defa mevkufatçılık ile görevlendirildiği anlaşılmaktadır. İkinci mevkufatçılığının ardından ise 1 Zilhicce 1144/26 Mayıs 1732 ile 1 Cemaziyülevvel 1145/ 20 Ekim 1732 tarihleri arasında küçük ruznamecidir. 27 Muharrem 1149/7 Haziran 1736’da Osmanlı ordusu Rusya’ya karşı sefer için Davud Paşa Sahrasına çıktığında Ahmed Bin Mahmud kalyonlar defterdarıdır ve seferden muaftır. Ayrıca bu görevi gereği Kırım’a gönderilmek için 5000 tüfenk-endaz levendat yazımına memurdur. A.M. 2 Rebiülahir 1153/27 Haziran 1740’ta tekrar Anadolu muhasebecisi atanmış, ancak 12 Şevval 1153/31 Aralık 1740’ta bu görevden azlolunmuştur. Subhi Tarihi’ne göre 17 Şevval 1155/17 Aralık 1742 tarihinde tekrar cebeciler kâtipliğine atanmış ve bu görevde 7 Ramazan 1156/25 Ekim 1743’e dek kalmıştır. Eserindeki kayda göre Ahmed Bin Mahmud, 14 Rebiülevvel 1162’de/3-4 Mart 1749’da İstanbul’dan çıkan bir fırtınada zahire yüklü gemilerin zarar gördükleri bir zamanda ambar emini olarak görevlidir. A.M. 12 Şevval 1158/7 Kasım 1714’de şıkk-i sani defterdarı atanmıştır ve 14 yıl bu hizmette bulunmuş ve ölünceye dek bu görevde kalmıştır. Ahmed Bin Mahmud yüz yaşını geçmiş olarak Şaban 1172/Mart-Nisan 1759’da ölmüş ve Üsküdar’da defnedilmiştir. Tarih’ine düştüğü son kaydın 25 Receb 1172/24 Mart 1759 tarihini taşıdığı göz önüne alınacak olursa, yazma işlemini vefatına kadar devam ettirdiği anlaşılıyor.

Ahmed Bin Mahmud Kitapları